بیماری خودایمنی
بیماری خودایمنی زمانی اتفاق میافتد که سیستم دفاعی طبیعی بدن نمیتواند تفاوت بین سلولهای خود و سلولهای خارجی را تشخیص دهد و باعث میشود بدن به اشتباه به سلولهای طبیعی حمله کند. بیش از 100 نوع بیماری خودایمنی وجود دارد که طیف وسیعی از اعضای بدن را تحت تاثیر قرار میدهد.
بیماری خودایمنی چیست؟
بیماری خودایمنی زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بدن حمله میکند. معمولا سیستم ایمنی از ما در برابر میکروبهایی مانند باکتری و ویروس محافظت میکند. اگر متوجه حضور انها بشود، گروهی از سلولها را برای جنگ با آنها میفرستد. زیرا سیستم ایمنی تفاوت بین سلولهای خارجی و سلولهای خودی را تشخیص میدهد. حال در بیماریهای خودایمنی، سیستم ایمنی بدن ما بخشی از بدن را مانند مفصل یا پوست را با موجود خارجی اشتباه میگیرد و پروتئینهایی به نام اتوآنتی بادی آزاد میکند که به سلولهای سالم حمله میکنند. بعضی از بیماریهای خود ایمنی فقط بر یک عضو اثر می گذارند. برای مثال، دیابت نوع 1 به پانکراس آسیب میرساند. بیماریهای دیگری مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، به کل بدن حمله میکند. علائم بیماریهای خود ایمنی به نوع دقیق بیماری بستگی دارد.
انوع بیماری های خود ایمنی
بیماریهای خود ایمنی انواع مختلفی دارد. برخی از آنها عبارتند از:
-
بیماری های مفصلی و ماهیچه ای
آرتریت پسوریاتیک (التهاب مفصلی پسوریازیس)
آرتریت پسوریاتیک نوعی آرتریت التهابی است که علائمی مانند درد مفاصل، تورم و احساس خشکی مفاصل هنگام صبح دارد. این بیماری معمولا به سابقه پسوریازیس خانواده فرد مربوط میشود. پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک هر دو بیماری خودایمنی مزمن هستند. در هردو بیماری سلولهای خاصی از بدن به بافتهای دیگر در بدن حمله میکنند.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی دائمی است و تفاوت آن با سایر آرتریتها این است که در مفاصل هر دو سمت بدن ایجاد میشود. ممکن است علائم زیر را در بدن ایجاد کند:
- درد انگشتان
- درد دست
- درد مچ دست
- درد زانو
- درد مچ پا
- درد پا
- درد انگشتان پا
سندرم شوگرن
سندروم شوگرن به غدههای روان کننده چشم و دهان حمله میکند. ویژگیهای بارز سندرم شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما می تواند بر مفاصل یا پوست هم اثر بگذارد.
لوپوس
پزشکان در دهه 1800 برای اولین بار لوپوس را به عنوان یک بیماری پوستی( به دلیل بثوراتی که ایجاد میکند ) توصیف کردند، اما در واقع این بیماری بسیاری از اندامها از جمله مفاصل، کلیهها، مغز و قلب را تحت تاثیر قرار میدهد. علائم شایع این بیماری احساس درد در مفاصل، خستگی و بثورات هستند.
-
بیماری های دستگاه گوارش
بیماری کرون
بیماری کرون نوع مادام العمر بیماری التهاب روده (IBD) است. این بیماری دستگاه گوارش و روده کوچک و بزرگ را ملتهب و تحریک کرده و میتواند باعث اسهال و گرفتگی معده شود. این بیماری معمولا بصورت دورهای اوج میگیرد.
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی و چند سیستمی است. به این معنا که میتواند همزمان چندین عضو را تحت تاثیر قرار دهد. بیماری سلیاک یک اختلال پیچیده ایمنی است که در آن سیستم ایمنی با خوردن گلوتن (پروتئین موجود در برخی غلات مانند گندم، جو و …) باعث آسیب به روده کوچک میشود.
کولیت
کولیت باعث تحریک و زخم روده بزرگ میشود. این بیماری نیز متعلق به گروه التهابی روده (IBD) میباشد. اغلب باعث اسهال همراه با خون، یبوست و دفع فوریتی میشود. گاهی اوقات این علائم فرد را در شب بیدار میکند تا به دستشویی برود.
-
بیماری های سیستم غدد درون ریز
بیماری گریوز
بیماری گریوز نوعی بیماری خودایمنی است که به غده تیروئید آسیب میزند. این غده پروانهای شکل در گردن با هورمونهایی که تولید میکند نحوه استفاده بدن از انرژی یا متابولیسم را تنظیم میکند.
بیماری تیروئید هاشیموتو
بیماری هاشیموتو غده تیروئید را تحت تاثیر قرار میدهد. به آن تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن یا تیروئید خود ایمنی نیز میگویند. غده تیروئید با هورمونهایی که میسازد عملکردهای متابولیک بدن (نحوه تبدیل بدن غذا به انرژی) را کنترل و نرمال میکند.
بیماری آدیسون
بیماری آدیسون اختلالی است که در آن غدد فوق کلیوی واقع در بالای کلیه ها هورمونهای کورتیزول و آلدوسترون را به اندازه کافی تولید نمیکنند. این هورمونها مواد شیمیایی هستند که عملکرد بافتها یا اندامها را کنترل میکنند.
-
بیماری های پوستی
درماتومیوزیت
درماتومیوزیت یک بیماری نادر است که باعث ضعف عضلانی و بثورات پوستی میشود. این بیماری همچنین قادر است با علائم شدیدی که ایجاد میکند بر توانایی شما در تنفس و بلعیدن تاثیر بگذارد.
پسوریازیس
پسوریازیس یک اختلال پوستی مزمن است یعنی دائمی است و از بین نمی رود. افراد مبتلا به پسوریازیس دارای لکه های ضخیم، صورتی یا قرمز پوستی هستند که با پوستههای سفید یا نقرهای پوشیده شده است. این لکههای ضخیم و پوسته پوسته پلاک نامیده میشوند.
-
بیماری های سیستم عصبی
پلی نوروپاتی دمیلینه کننده
پلی نوروپاتی دمیلینه کننده مزمن (CIDP) یک اختلال عصبی است که با تضعیف تدریجی و اختلال در عملکرد حسی در پاها و بازوها مشخص میشود.
سندرم گیلن باره
سندرم گیلن باره (GBS) یک اختلال خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به خود بدن حمله میکند.
مولتیپل اسکلروزیس (MS)
بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس به شکلی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای سالم حمله میکند. این سلولها شامل سلولهای میلین، سلولهای محافظ اعصاب مغز و نخاع میباشند.
-
سایر بیماری های خودایمنی
میاستنی گراویس
در بیماری میاستنی گراویس (MG) سیستم ایمنی بدن به اشتباه بر ارتباط بین اعصاب و عضلات (اتصال عصبی عضلانی) تاثیر میگذارد.
واسکولیت
واسکولیت یک بیماری خودایمنی است که باعث التهاب و باریک شدن رگهای خونی (شریانها، سیاهرگها و مویرگها) میشود. کار این رگها انتقال خون به قلب و سایر اندامها است. این بیماری اگر حاد شود میتواند باعث آسیب به اندامها یا مرگ شود.
دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی مزمن (مادام العمر) است که اجازه نمیدهد پانکراس انسولین تولید کند.
آنمی
آنمی زمانی اتفاق میافتد که گلبولهای قرمز کافی نداشته باشید. سلولها با آهن و هموگلوبین به کل بدن شما اکسیژن میرسانند. زمانیکه فردی دچار کم خونی میشود، گفته میشود که آنمی دارد. اگر دچار کم خونی باشید شاید بیش از حد معمول احساس خستگی یا سردی میکنید یا پوست بیش از حد رنگ پریده به نظر میرسد. اینها نشان میدهند که اندامها اکسیژن مورد نیاز برای انجام وظایف خود را دریافت نمیکنند.
شایع ترین بیماری های خود ایمنی
بسیاری از بیماریهای خودایمنی در زنان شایعتر از مردان است. بیش از 100 بیماری خودایمنی شناخته شده وجود دارد اما رایجترین آنها عبارتند از:
- لوپوس
- آرتریت روماتوئید
- بیماری کرون
- کولیت
- ام اس
علائم بیماری های خود ایمنی
علائم بیماری های مفصلی و ماهیچه ای
- درد عضلانی
- درد، خشکی و تورم در مفصلها
- ضعف عضلانی
- التهاب
بیماری های دستگاه گوارش
- نفخ
- یبوست
- شکم درد
- رفلکس اسید معده
- حالت تهوع
- حساسیتهای غذایی
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
بیماری های پوستی
- بثورات
- خارش
- خشکی چشم
- خشکی دهان
- التهاب
- ریزش مو
- خشکی پوست
بیماری های سیستم عصبی
- سرگیجه
- سردرد
- اضطراب و افسردگی
- سردرگمی و مشکل در تفکر
- تاری دید
- بیخوابی
- مشکلات حافظه
- میگرن
- سبکی سر
- خواب رفتگی و گزگز
سایر بیماری ها
- خستگی
- درد
- تب
- درد قفسه سینه
- تورم غدد
- افزایش یا کاهش وزن
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تنگی نفس
- حساسیت به دما
علل بیماری های خودایمنی
علت بیماریهای خود ایمنی مشخص نیست. اما عوامل خطری وجود دارد که میتواند احتمال ابتلا به یک بیماری خودایمنی را در افراد افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:
- برخی داروها
- چاقی
- عفونت
- سیگار کشیدن
- قرار گرفتن در معرض سموم
- داشتن خویشاوندان مبتلا به بیماریهای خودایمنی
- اگر سابقه یک بیماری خودایمنی دارید در معرض خطر بیشتری هستید.
- زن بودن: 78 درصد افرادی که به بیماری خودایمنی مبتلا هستند زن هستند.
تشخیص بیماری های خود ایمنی
تشخیص بیماری خودایمنی بیش از سایر بیماریها به نظر پزشک نیاز دارد. زیرا بسیاری از بیماریهای خودایمنی علائم مشابهی با یکدیگر و سایر بیماریها دارند. شما میتوانید هنگام مراجعه به پزشک با موارد زیر به تشخیص بهتر پزشک کمک شایانی بکنید:
- فهرست دقیقی از علائم و مدت زمانی که آنها را داشتهاید تهیه کنید.
- درصورت داشتن سوابق خانوادگی به پزشک اطلاع دهید.
- معاینهی جسمی بشوید.
- سوابق پزشکی
- بیوپسی
- اشعه ایکس
- تست آنتی بادیهای ضد هسته ای (ANA)
- آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
- آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)
در صورت دیده شدن علائم خاص همراه با نتایجی در آزمایش خون ممکن است مشخص شود که شما بیماری خود ایمنی دارید.
درمان بیماری خود ایمنی
اختلالات خود ایمنی به طور کل درمان نمیشوند، اما در بسیاری از موارد میتوان این بیماری را کنترل کرد. این درمانها عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب: جهت کم کردن التهاب و درد
- کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب وقتی بیماری عود میکند.
- داروهای تسکین درد
- داروهایی سرکوب سیستم ایمنی
- فیزیوتراپی
- درمان کمبود های بدنی
- جراحی
- سرکوب سیستم ایمنی با دوز بالا: استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (برای درمان سرطان یا جلوگیری از پس زدن اندامهای پیوندی) این نوع درمان اخیرا آزمایش شده و نتایج امیدوارکنندهای به همراه داشته است. خصوصا زمانی که در مراحل اولیه بیماری اقدام به درمان انجام گیرد.
فهرست منابع
اطالاعات عالیه واقعا
سلامت باشید دوست عزیز